Samobójstwo według Durkheima.

Emilie Durkheim był najwybitniejszym przedstawicielem socjologizmu. Jego prace miały wielki wpływ na rozwój nowoczesnej socjologii. Jedna z najważniejszych  prac opisuje typologię samobójstw. Studium Durkheima o samobójstwie stanowi analizę relacji między jednostką a społeczeństwem. Według Durkheima samobójstwo jest aktem społecznym wynikającym ze stanu grupy społecznej, w której jednostka uczestniczy. Podstawowy mechanizm rodzący samobójstwo w jego społecznym wymiarze związany jest z wewnętrzną integracją, spoistością grupy.

Wyróżnione zostały cztery typy samobójstw:

• samobójstwo altruistyczne – wynikające z ogromnej więzi ze społeczeństwem
• samobójstwo egoistyczne – będące skutkiem całkowitego rozerwania związków z ludźmi
  z najbliższego kręgu
• samobójstwo fatalistyczne – wynikające z przekonania danej jednostki o przeznaczonej jej śmierci
• samobójstwo anomijne – występujące w sytuacji braku jakichkolwiek regulacji, kiedy zostają zniesione wszelkie ograniczenia

Sądzę, że patologie społeczne – zjawiska szkodliwe i negatywne, występują w każdej społeczności. Oczywiście, dotyczą zdecydowanej mniejszości, jednakże mają silny wpływ na postawy społeczne funkcjonujące w danym środowisku. Omawiając po krótce typy samobójstw wg Durkheima chciałabym zwrócić uwagę na ich przyczyny- apekty, które skłaniają samobójców do odebrania sobie życia.

Najbardziej rażącym typem samobójstwa według mojej opinii jest samobójstwo altruistyczne, stanowiące swoisty- często polityczny, religijny czy społeczny manifest. Samobójstwo to jest narzucone przez społeczne oczekiwania, jednostka odbiera sobie życie i imię społecznego ogólnoludzkiego interesu. Ten rodzaj samobójstw jest często notowany wśród członków sekt. Jednak chciałabym tutaj zwrócić uwagę na zamachowców i terrorystów. Są to osoby, które działają pod silnymi motywami, są na tyle zaślepione, że potrafią odebrać sobie życie godząć w życie innych. Wynika to ze zbyt silnej integracji ze środowiskiem, zbyt silnej identyfikacji z celami, interesami i oczekiwaniami grupy. Samobójstwo egoistyczne występuje, gdy jednostka nie jest zintegrowana ze społeczeństwem w stopniu wystarczającym i zmuszona zostaje zaufać jedynie własnym możliwościom. Sądzę, że jednostka odczuwa głęboką osobistą porażkę, która często jest wynikiem niepowodzen zawodowych, braku spełnienia, rozczarowan. Myslę, że dobrym przykładem będą stanowiły samobójstwa na emigracji, spowodowane samotnością, problemami finansowymi, niezaspokojeniem potrzeb, tęskonotą za ojczyzną i rodziną oraz wstyd i porażki. Podobnie dzieje się w sytuacji, gdy jednostka odczuwa bezsens, nie jest zintegrowana ze społecznością, nie posiada przyjaciół, wsparcia, nie identyfikuje się również z żadą grupą. Wówczas mamy doczynienia z samobójstwem anomicznym. Myślę, że ma to również związek z panującym kryzysem ekonomicznym i ciężkimi czasami społeczenstwa konsumpcyjnego, w których zachwiane zostały wartości religijne, idee, a dobro coraz trudiej odróżnić od zła. Ciekawe zjawisko badan dotyczy również samobójstw fatalistycznych, gdzie jednostka przekonana jest, że jedynym wyjściem  z „tragicznej” sytuacji jest odebranie sobie życia.Sądzę, że jest to pewnego rodzaju „uczieka” od problemów, strach przed zmierzeniem się z nimi i brak motywacji do walki o życie.

Jak do problemu samobójstwa odnosi się polskie społeczeństwo?

Wydaje mi się, że akceptujemy obecność tego zjawiska w przestrzeni społecznej, a przynajmniej staramy się je tolerować lub deklarujemy obojętność. Większość rodzin samobójców ukrywa prawdziwą przyczynę zgonu. Chyba w dalszym ciągu samobójstwo jest dla nas czynem nagannym etycznie,  wstydliwym, a nie wyrazem cierpienia i bezradności. Samobójstwo to dla nas wyraz egoizmu, nieliczenia się z obowiązkami wynikającymi z pełnionych ról społecznych i utrzymywanych relacji interpersonalnych. Samobójca poważnie narusza normy i wartości grupy, do której przynależał. Czy jednostka ma obowiązek, ze względu na i dla dobra sieci kontaktów społecznych, pokonywać własna słabość i cierpienie? A jeżeli w tej społecznej sieci jest ze swoim problemem sama, nikt jej nie chce pomóc?